Zamknięta kilka lat temu szkoła w rejonach podgórskich. Na rozległe boisko szkolne pada śnieg. Pref. Ibaraki、2008 rok. Autor zdjęcia：Yuko Aoyagi

W całej szkole liczba uczniów wynosi 9 osób. Znają się bardzo dobrze z tutejszymi mieszkańcami, którzy pomagają im w uprawie warzyw na terenie szkoły. Uczniowie samodzielnie pakują je do worków i sprzedają na porannym targu. Ta mała szkoła  publiczna z terenów słabo zaludnionych, która prowadziła edukację na miarę swoich możliwości, zostanie w tym roku ostatecznie zamknięta, mimo ciągłych starań jej opiekunów. 

Szkoła podstawowa Nishinotani [ja] oddalona od centrum miasta Takaoka w prefekturze Fukuyama o 30 km, w zeszłym roku obchodziła swoje 120-lecie.  W 1988 roku liczba uczniów wynosiła 47 osób [ja], jednak potem zaczęła spadać. W wyniku licznych zabiegów przeprowadzonych przez mieszkańców, w 2009 roku wprowadzono system przyjmowania do szkoły dzieci z sąsiednich obszarów. Dzięki takiemu systemowi, również dzieci z rejonów nieobjętych nauczaniem tej placówki mogą do niej uczęszczać, jeśli tylko chcą. Takich uczniów odwożą bezpośrednio do szkoły rodzice lub opiekunowie. Edukacja blisko natury w małym gronie uczniów wspieranych dodatkowo przez lokalnych mieszkańców jest doświadczeniem, jakiego nie można uzyskać w zwykłej miejskiej szkole. Tu jest podejście bardziej indywidualne, które chwalą sobie zarówno uczniowie jak i ich opiekunowie. Jednak w marcu 2014 roku wszystkie dzieci spoza rejonu szkoły ukończą swoją edukację. Ponieważ nie ma planów nowego naboru Komitet ds. Edukacji Miasta Takaoka zarządził na specjalnym posiedzeniu 10 września 2012 roku, że szkoła zostanie ostatecznie zamknięta [ja].

Od dawien dawna Japonia była krajem rolniczym i  wiejskie szkoły podstawowe były naturalnym elementem krajobrazu na całym jej obszarze. W okresie powojennym nastąpił wzrost populacji. Ludzie  coraz liczniej zaczęli przenosić się do miast, powodując tym samym spadek liczby mieszkańców w obszarach wiejskich. Problemem społecznym stała się również mała liczba dzieci oraz niski przyrost naturalny. Liczba dzieci do 18 roku życia w stosunku do całej populacji wynosi jedynie 13% i jest najniższa ze wszystkich krajów rozwiniętych [ja]. Niski przyrost naturalny i starzenie się społeczeństwa to tendencja, którą można zaobserwować na terenie całego kraju, ale na obszarach wiejskich jest to jeszcze bardziej widoczne.  

Z drugiej strony, występujące w szkołach podstawowych i gimnazjach problemy typu znęcanie się nad innymi dziećmi, samobójstwa czy nie chodzenie na lekcje to problemy, z którymi w ostatnich latach boryka się cały kraj. Liczba nauczycieli przypadających na jedno dziecko jest w miastach bardzo niska, co skutkuje rozluźnieniem więzi między dorosłymi a ich podopiecznymi. Dziecko odczuwa ogromny stres, kiedy codziennie musi mierzyć się z 30-40 osobową grupą rówieśników.  Dzieci mają również niewiele okazji, aby czuć się dumnym członkiem społeczności. Ich głównym narzędziem zabaw są wszędobylskie gry oraz Internet, które zamykają dziecko we własnym świecie. Takie środowisko może być jedną z przyczyn obecnych problemów społecznych.

W szkole, gdzie funkcjonuje system przyjmowania na naukę dzieci z innych obszarów, nauczyciel poświęca uczniom wiele uwagi. Mogą się oni cieszyć również bliskimi relacjami z lokalną społecznością i wśród zieleni bawić z dziećmi z różnych grup wiekowych. Są także głosy [ja], że w takim miejscu dziecko, które przestało chodzić do szkoły może odzyskać wiarę w siebie i odnaleźć swoje “ja”.

System przyjmowania na naukę dzieci z innych obszarów daje nadzieję nie tylko szkołom z obszarów słabo zaludnionych, ale również rodzinom z miast, które borykają się z niechodzeniem ich dzieci do szkoły. Jednak dla administracji edukacyjnej koszty utrzymania jednej osoby są niezwykle wysokie i przewyższają możliwości finansowe budżetu. Miejski Komitet ds. Edukacji w celu rozważenia możliwości zamknięcia szkoły zwołał w czerwcu 2012 roku  Komisję ds. Zakresu Szkolnictwa na poszczególnych obszarach [ja]. Komisja zajęła się sprawami administracji funduszami szkoły, problemem nieustannie spadającej liczby dzieci oraz słabej woli współpracy ze strony okolicznych mieszkańców. Mieszkańcy i rodzice apelowali o dalsze prace komisji i zebrali 409 podpisów, która to liczba znacznie przewyższała 270 osobową populację tego rejonu. Petycję wysłali do burmistrza miasta oraz do przewodniczącego Komitetu ds. Edukacji jednak komisja w ogóle nie wzięła jej pod uwagę i 23 lipca powzięła decyzję o uchyleniu systemu przyjmowania na naukę dzieci z innych obszarów. Komitet ds. Edukacji decyzję tę przyjął i zatwierdził na zwykłym posiedzeniu 30 sierpnia. W dodatku nie powiadamiając rodziców, w trakcie specjalnego posiedzenia 10 września zadecydowano o zamknięciu szkoły.  

Karisumasuu, jeden z rodziców, nie kryje na swoim blogu [ja] oburzenia z przebiegu procesu decyzyjnego.

これまで教育委員会と保護者との間で話し合いが幾度と行われ、署名活動もやり、最後は教育長まで引きずり出しましたが本当の教育よりも金ありきの教育委員会の方針は変わらず2年後国吉小学校と統廃合されることとなりました。
>校長、教頭、現場の先生も絶賛のこの小学校、教育委員会は現場の先生に事情を聴くこともありませんでした。

 

“Do tej pory odbywały się częste rozmowy między rodzicami a Komitetem ds. Edukacji. Zorganizowaliśmy akcję zbierania podpisów, odwoływaliśmy się do przewodniczącego komitetu, ale widać od edukacji ważniejsze były pieniądze i nie udało nam się zmienić decyzji komisji. Po 2 latach Szkoła podstawowa Kuniyoshi przestaje istnieć.

Postawa zarówno dyrektora jak i wice-dyrektora oraz nauczycieli była godna podziwu. Nie mniej jednak komitet nie zadał sobie nawet trudu żeby z nimi porozmawiać.

 

 

Osoby pracujące w Community House  Hitonoma [ja] w mieście Takaoka wyrażają swój sprzeciw dla tej decyzji [ja].

「子供にとって必要な教育とはどういうものなのか」ということを本当に考えなくてはいけないのは教育委員会や審議会ではない。

子育てを行っている当事者である親や、
子供たち本人たちであり、
実際に関わっている教員であり、
地域の大人たちであり、
私たち市民ひとりひとりであるはずだ。

我々が当事者として高岡の教育を考える機会を与えず、むしろ隠すようにひっそりと行う。
そのことが高岡市の教育環境にいい影響を及ぼすプロセスだとは思えない。 

To nie Komitet ds. Edukacji ani żadne komisje powinny zastanawiać się jaka powinna być edukacja dzieci.

To należy się rodzicom, którzy te dzieci wychowują,

samym dzieciom,

zaangażowanym w ich edukację nauczycielom,

miejscowej społeczności,

jednym słowem każdemu z nas, którzy tu mieszkamy.

My jako bezpośrednio zainteresowani nie otrzymaliśmy okazji zastanowienia się nad edukacją w Takaoce, a wręcz przeciwnie. Wszystko odbyło się po cichu, w ukryciu.

Nie wydaje nam się, żeby to dobrze wpłynęło na środowisko nauczania w Takaoce.

Hitonoma zorganizowała we wrześniu 2012 roku spotkanie rodziców dzieci uczęszczających do Szkoły podstawowej Nishihirotani pod tytułem Pomyśleć o szkole [ja]. Ponadto we wrześniu 2013 roku rodzice, w osobie pań Kodamy Noriko i Sano Rie, zorganizowali wykłady i występy organizacji non-profit o nazwie Fukuyama, Wioska psikusów, Oddział zabawiający dzieci [ja]. W listopadzie na spotkaniu zorganizowanym w Hiroszimie przez FOUR WINDS Organizację dla Zdrowia Mentalnego Maluchów [ja] rozmawiano na temat systemu przyjmowania dzieci na naukę z innych rejonów.

Poniżej znajduje się fragment jednej z prezentacji [ja].

明るい挨拶やきれいな話し方が上から下へと受け継がれ、ルールも自然に学ぶ。上の子は助け教えることに誇りを持ち、下の子は上の子を信頼し憧れる。

Młodsze dzieci uczą się od starszych radosnych powitań i ładnego sposobu mówienia. Jest to proces naturalny. Starsze dzieci są dumne z tego, że mogą pomagać młodszym, a młodsze ufają starszym i biorą je za przykład do naśladowania.

[…]伸びて育つ子どもの姿を逃さず語りかけ、文章で表し、認められほめられる喜びを子どもたちに伝える大人たち。口々に「いい学校」と言われ、この学校で学べてよかったと信じる子が育っている。　前の学校を休み続けた子に笑顔が戻り、緊張で声が出なかった子が転校して大声で話す。集団になじめず自信を失っていた子が大役を果たす。先生たちもみずみずしい心で教える楽しさを取り戻す。小さな学校にこそ豊かな育ちがある。

(…) Dorośli przekazują dorastającym dzieciom radość z bycia docenionym i chwalonym poprzez rozmowę i słowo pisane. Kiedy dziecko słyszy z ust dorosłych “To dobra szkoła” wierzy, że dokonało słusznego wyboru ucząc się w niej. Dzieci, które w poprzedniej szkole często opuszczały lekcje zaczynają się uśmiechać, a te które nie mogły wydobyć z siebie głosu ze stresu głośno rozmawiają. Dzieci, które nie mogły znaleźć swojego miejsca w grupie odnalazły je. Również nauczyciele odzyskują radość z  nauczania i bardziej się angażują. Właśnie w takich małych szkołach można otrzymać najlepszą edukację.

 

[…]子供達の周りに先生や地域の方や親がいて、子供達自身が小さな村社会を作り、時には葛藤を通じて、悩み、傷つき、そして生きる力を育み、大きな社会に出る準備をすること、それが教育ではないでしょうか。

(…) Blisko dzieci są nauczyciele, okoliczni mieszkańcy i rodzice, a dzieci same tworzą swoistą wioskę, gdzie czasem popadają w konflikty, mają zmartwienia, ranią się nawzajem. Dzięki temu  zyskują siłę do dalszego życia i są przygotowane do wejścia w wielkie społeczności. Czy edukacja nie polega właśnie na tym?

 

Rodzice, w tym Kodama Noriko, marzą, aby w miejscu zamkniętej szkoły powstała nowa. Taka, gdzie dzieci same będą namawiały rodziców, by je do niej posłali. Taka, która będzie mogła pomagać dzieciom z problemami lub tym unikającym lekcji. Publiczna, połączona szkoła podstawowa i gimnazjum zarządzana przez miejscową społeczność oparta na systemie przyjmowania dzieci na naukę z innych rejonów.

Czyżby edukacja, przygotowująca do życia była jedynie luksusem dla wybranych w dzisiejszej Japonii? Takich szkół, którym grozi zamknięcie jest obecnie ponad 500 [ja] na terenie całego kraju.