Ameryka: Międzynarodowy Dzięń Języka Ojczystego

UNESCO zaprasza cały świat do obchodzenia każdego roku dni 21 lutego Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego w celu zachęcenia wszystkich społeczności do „promowania różnorodności językowej i kulturowej oraz multilingwalizmu”. Według Koïchiro Matsuura, byłego Dyrektora Generalnego UNESCO:

…Języki stanowią podstawowy sposób wyrażania ludzkiej kreatywności w swojej różnorodności. Narzędzia komunikacji, percepcji i refleksji, kształtują one również sposób, w jaki postrzegamy świat oraz zapewniają łączność pomiędzy przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Mają w sobie ślady spotkań różnorodnych źródeł, z których zapożyczały, każdy w zgodzie ze swoją własną szczególną historią.

Celebration in front of the International Mother Language Day Monument in Ashfield, Sidney (Australia). Photo by Anisur Rahman and used under Wikimedia Commons

Uroczystości przy Monumencie Międzynarodowego Dnia Języka Pjczystego w Ashfield, Sidney (Australia). Zdjęcie: Ansiur Rhamn; użyte zgodnie z zasadami Wiki Commons

W obecnych czasach, kiedy duża liczba języków zagrożona jest wymarciem, poprzez dyskusję o potrzebie zachowania różnorodności globalnej kultury tak długo, jak jest to możliwe dzień ten przypomina wielu z nas znaczenie języków ojczystych. Według Matsurra, część tych starań stanowi szkoła podstawowa w Kosowie, która rozpoczęła serię wymian z uczniami z „innych szkół i narodów”; uroczystości z poezją, regionalnymi piosenkami, opowiadaniami, sztukami jak i uroczystość organizowana na Filipinach zatytułowana: „W Galaktyce Języków, Każde Słowo jest Gwiazdą.” Taka uroczystość również była ważna w Bangladeszu, gdzie różnorodność języków świętowano od 1952.

Ideę wspiera na swoim blogu Café Historia [es] David Galeano Oliveira:

Cada lengua refleja una visión única del mundo y una cultura compleja que refleja la forma en la que una comunidad ha resuelto sus problemas en su relación con el mundo, y en la que ha formulado su pensamiento, su sistema filosófico y el entendimiento del mundo que le rodea. Por eso, con la muerte y desaparición de una lengua, se pierde para siempre una parte insustituible de nuestro conocimiento del pensamiento y de la visión del mundo.

Każdy język odzwierciedla unikalną wizję świata i złożoną kulturę, która wskazuje, w jaki sposób społeczności rozwiązują problemy wokół własnych stosunków ze światem.

Pokazuje również, w jaki sposób ludzie składają swoje myśli, systemy filozoficzne oraz rozumienie tego, co ich otacza. Właśnie dlatego wraz ze śmiercią języka następuje utrata niezastąpionej części naszej wiedzy o świecie i naszego obrazu świata.

Dyskusja o tym, jaki jest „Dobry” Hiszpański trwa.

„Kończyliśmy jako przegrani… kończyliśmy jako zwycięzcy… zabrali nam złoto i pozostawili nam złoto… zabrali nam wszystko i wszystko nam zostawili… zostawili nam słowa”

Pablo Neruda [ang].

Większość z osób mówiących po hiszpańsku znajduje się w Ameryce Łacińskiej; z krajów, gdzie większość ludzi posługuje się hiszpańskim, jedynie Hiszpania i Gwinea Równikowa leżą poza Ameryką. Przez wielu mieszkańców tych regionów hiszpański uznawany jest za język ojczysty ze względu na długą historię związaną z Hiszpanią. Hiszpański jednak różni się w zależności od kraju, co wzbudza dyskusje i debaty na temat pochodzenia, form i „stylów”. Na blogu Sacando la Lengua [es] próbowałem podkreślić fakt, iż te różnice w czasach dzisiejszych są jałowym materiałem do dyskusji:

Hace mucho que nos hemos dado cuenta de que el idioma más que algo abstracto pareciera más bien tomar la forma de un animal salvaje; y como tal, cambia, evoluciona y crece.¿Se podrá dominar a este animal? Muy buena suerte a los que lo intenten. Una vez preso, cambiará de forma. Observar su belleza traerá seguramente muchos menos cotilleos bizantinos que determinar cuál es la exacta, o cuál es la “correcta” forma de hablar la lengua de Lorca, de las versiones y diversiones de Paz, de la hilarante modestia de Borges y de tantos otros que lo hablan y lo transforman hoy. El español que habla esta inmensa cantidad de gente no es, en efecto, el mismo.

Dawno temu uświadomiliśmy sobie, że język, coś więcej niż rzecz kompletnie abstrakcyjna, tak naprawdę wydaje się, że przybiera kształt dzikiego zwierzęcia, i takie właśnie, zmienia się, rośnie i ewoluuje. Czy możliwe jest oswojenie tej bestii? Powodzenia tym, którzy się ośmielą! Zacznie zmieniać swoje cechy, kiedy znajdzie się w klatce. Właśnie obserwacja jego piękna będzie z pewnością najlepszym sposobem na uniknięcie dzielenia włosa na czworo i wskazywanie najlepszego i najdokładniejszego sposobu posługiwania się językiem (Federica Garcíi) Lorca, tego samego, którego (Octavio) Pez używał w swoich “Versiones Y Diversiones” oraz, w którym (Jorge Luis) Borges ukazywał swoją zmyślną skromność. To ten sam język, którego dzisiaj tak wielu ludzi używa i zmienia. Hiszpański, którego tak ogromna ilość ludzi używa nie jest taki sam.

Ta myśl popierana jest przez Vivianę Mejenes-Knorr, która napisała, jako goszczący edytor na blogu Lexiophiles [es]:

Como cualquier otra lengua ampliamente hablada, el español no es uniforme; en cada país hispanohablante y en cada una de sus regiones, se le añaden sazones gramaticales que crean una colorida gama sociolingüística con rasgos léxicos únicos, además de agregarle diversidad a la pronunciación.

Tak jak każdy szeroko używany język, hiszpański nie jest jednakowy. W każdym hiszpańskojęzycznym kraju i jego regionach dodawane są nowe gramatyczne smaki, a to tworzy różnobarwny socio-lingwistyczny wachlarz wyjątkowych cech leksykalnych oraz nową różnorodność wymowy.

Innym zjawiskiem zgłębionym w blogosferze jest hiszpański używany w Stanach Zjednoczonych. Pedro Ylarri z Argentyny recenzuje na swoim blogu Blog del Medio [es] encyklopedię języka hiszpańskiego w USA, którą uważa za przełomową w jego badaniach nad tym językiem w granicach kraju. Pedro podkreśla badania nad wpływem młodzieży i ich roli w ewolucji języka poprzez technologię oraz dzieli się swoimi przemyśleniami na temat ekspansji języka przez kulturę, literaturę i media:

Junto a los medios de comunicación, la producción cultural plasma el empuje del español en todos sus ámbitos: revistas literarias, cuentos, poesía, teatro, música…, toda manifestación artística es rastreada históricamente hasta nuestros días, según distintas nacionalidades y corrientes.

Ante el mundo de la novela, por ejemplo, Mercedes Cortazar y Eduardo Lago nos presentan una perspectiva complementaria, colocándonos respectivamente ante la pista de las posibilidades de la narrativa escrita en español en Estados Unidos, así como ante la existencia de multitud de escritores hispanos que se expresan en inglés.

Poprzez media należące do głównego nurtu produkcje kulturalne zawierają w sobie siłę języka hiszpańskiego we wszystkich jego sferach: czasopisma literackie, opowiadania, poezja, teatr i muzyka… Wszystkie środki ekspresji artystycznej można prześledzić poprzez historię do dziś, w zależności od różnych narodowości i ruchów.

W literackim świecie, dla przykładu, Mercedes Cortazar oraz Eduardo Lagi (wśród pozostałych pisarzy latynoskich wyrażających siebie w języku angielskim) prezentują dzisiejszą perspektywę i dają wskazówkę odnośnie perspektyw hiszpańskich narracji w Stanach.

Pisząc z Filipin, Manolo Pérez, bloger z Hiszpanii, obserwuje z fascynacją obecność swojego języka w tym, jak to określił, odległym kraju:

Realmente el español nunca se ha ido de Filipinas, se habla poco pero permanece en las lenguas locales y, sobre todo, en la Historia y en los archivos de este país, en su literatura, etc. Más que de la vuelta del español hay que hablar de la vuelta de la enseñanza del español.

Este sigue siendo un país de sorpresas y para un español más.

Hiszpański nigdy nie opuścił Filipin. Nie jest powszechnie używany, ale wciąż jest zauważalny wśród lokalnych języków i, co najważniejsze, w historii kraju i jego literaturze. Bardziej niż powrót hiszpańskiego, powinniśmy omówić powrót tego języka do edukacji.

Kraj ten jest pełen niespodzianek, tym bardziej dla Hiszpana.

Podbój Języka Hiszpańskiego i jego „Adopcja” w Nowym Świecie

Dla wielu w Ameryce Łacińskiej język ojczysty jest pojęciem względnym. Salon Hogar [es] streszcza krótki przegląd historyczny rozprzestrzeniania się języka hiszpańskiego w regionie, gdzie już wiele języków było przedtem obecnych. Różnorodność języków w Ameryce była – i nadal jest – ogromna. Niektórzy podkreślają, że ten kontynent pod względem językowym jest najbardziej pofragmentowany; ponad setka rodzin języków, wewnątrz których istnieją dziesiątki czy nawet setki dialektów i języków. Niemniej jednak, niektóre z najważniejszych języków pochodzących z tubylczych społeczności, zważywszy na liczbę osób posługujących się nimi lub ich wpływ na hiszpański, są jednak wciąż żywe. Jednymi z najważniejszych języków są dla przykładu Nahuatl, Taino, Maya, Quechua, Aymara, Guarani oraz Mapuche.

W momencie przybycia Krzysztofa Kolumba do Ameryki w 1942 roku, na Półwyspie Iberyjskim język hiszpański był już umocniony, i w Nowym Świcie zaczął nowy proces krzyżowania się i wpływów Kościoła Katolickiego. Biorąc pod uwagę nie tylko miejscowe społeczności, ale i Hiszpanów, którzy osiedlili się na lądzie mieszanka była niezwykle złożona.

Wiele grup propaguje zachowanie swoich ojczystych języków. Na przyklad blog Information Mapuche Chile [es] podkreśla znaczenie zachowania tubylczych języków:

La oportunidad de utilizar y transmitir el pensamiento y tradiciones en sus lenguas originarias representa no sólo un derecho cultural, sino que una herramienta esencial para asegurar el conocimiento de los derechos humanos. Según datos de la UNESCO, el 90% de todas las lenguas del mundo desaparecerían en los próximos 100 años.

Możliwość używania i przekazywania myśli i tradycji w ich oryginalnym języku stanowi nie tylko prawo kulturalne, ale jest także podstawowym narzędziem zapewniającym dostęp i poznanie Praw Człowieka. Według UNESCO 90% wszystkich języków świata zniknie w przeciągu 100 najbliższych lat.

Na blogu Espacio Verde [es], jedna z meksykańskich społeczności pracująca na rzecz rozwoju środowiska, dzieli się z nami materiałem wideo, w którym widzimy lingwistyczne bogactwo tego kraju.

Także społeczności takie jak Jaqi-Aru, grupa multilingwalnych blogerów z El Alto, Boliwia, zajmuje się promocją języka Aymara w Internecie. Tak więc ta grupa poświęcona jest ochronie ewolucji ich własnego języka. Poprzez projekty tłumaczeniowe i blogowanie w ich ojczystym języku, Jaqi-Aru pragnie wnieść bogactwo języka Aymara w cyberprzestrzeń.

Wszak, celem uroczystości organizowanych przez UNESCO jest promocja wartości każdego z języków, co skutkuje wymianami interkulturalnymi. Właśnie język jest kulturalnymi wrotami do nowego sposobu myślenia i interpretowania świata. Głównym cele jest poszanowanie i promocja pielęgnacji takich wyrażeń i dania im przestrzeni w świecie, która bardziej niż kiedykolwiek, potrzebuje wymiany opinii, myśli i rozwoju interkulturalnych relacji.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.