Brazylijscy twórcy komiksów przełamują przemysłową rutynę

W poprzednim artykule przeanalizowaliśmy świat komiksów w Ameryce Łacińskiej, by teraz ponownie skupić się na Brazylii i jej komiksowej rzeczywistości. Niedawno, 30 stycznia, w Brazylii zakończył się Narodowy Dzień Komiksów (Dia do Quadrinho Nacional) [pt].

Pierwszy raz był obchodzony w 1984 roku, a organizacją zajęło się the São Paulo Cartoonists Association (pol. Towarzystwo Rysowników w São Paulo), a sama data jest hołdem dla pierwszej publikacji “As aventuras de Nhô Quim” [pt] (“Przygody Mr. Quim), którą uważa się za pierwszą brazylijską historię obrazkową wydaną w 1869 roku.

Analizując to święto przyjrzyjmy się najnowszym trendom i innowacjom, które rozwijają się wśród brazylijskiej społeczności komiksowej.

A comic strip by Pablo Carranza.

Historyjka obrazkowa Pablo Carranza. Ten krótki komiks naśmiewa się z najstraszniejszego koszmaru, który może przyśnić się rysownikowi. “(1) Narysowałby mnie Pan, proszę? (2) Nie skończysz na przyjęciu dla dzieci rysując karykaturę dziewczynki o imieniu Evelyn… To tylko koszmar…”. Publikowane za pozwoleniem autora.

Self-publishing i finansowanie społecznościowe

Rynek komiksowy w głównej mierze zlokalizowany jest w Rio de Janeiro and São Paulo. Stąd artyści z innych regionów muszą zmierzyć się z szeregiem problemów zanim opublikują swoja pracę. Pomimo że centrum przemysłu wydawniczego jest zlokalizowane w większych metropoliach, w dzisiejszych czasach istnieje wiele innych możliwości, które otwierają drogę do wydania własnego dzieła i zdobycia szerokiej publiczności. Przykładem może być Vitor Batista pochodzacy z północno-wschodniego brazylijskiego stanu Ceará. Batista zdecydował się opublikować swoją pracę na własnym blogu Território Marginal [pt], gdzie sprzedaje również książki.

"The man with a pain" by Vitor Batista, published in Território Marginal under a CC BY-NC-ND 2.5 BR license

“Człowiek z bólem” aut. Vitor Batista, opublikowane na Território Marginal na licencji CC BY-NC-ND 2.5 BR. (1) Największym problemem dzisiejszego społeczeństwa jest niewidzialna represja. (2) Uuups. (3) Widzicie? Właśnie mnie aresztowano i oskarżono.

Proces produkcji i publikacji komiksów w Brazylii znacznie się zmienił w ostatnich latach. Jak zauważa, Bira, twórca komiksów, w wywiadzie [pt,en] dla polskiego bloga:

Kiedyś kupowaliśmy komiksy w kioskach z gazetami na ulicach. Obecnie jest to ostatnie miejsce, gdzie można znaleźć magazyny z komiksami, kiedy się ich poszukuje. Oczywiście, znajdziemy tam komiksy Marvela, DC, Disney'a czy MSP (jedyny brazylijski). Z uwagi na fakt, że wydawcy od pewnego czasu preferują zarówno książki jak i powieści graficzne miejscem, gdzie na pewno je odnajdziemy jest księgarnia. Od mniej więcej 2006 roku do większej ilości publikacji przyczynił się również komiksowy boom (szczególnie alternatywną drogą) poprzez fanziny, niezależnych i małych wydawców ). Fanzin był bardzo ważnym zjawiskiem kulturowym w Brazylii lat 70. i teraz powraca.

Self-publishing jest rodzajem strategii, która może wywrzeć wpływ na świat komiksów, nie tylko lokalnie, ale również na skalę krajową promując geograficzną różnorodność w tej gałęzi rynku.

Jednak nie zawsze jest to najprostsza droga. W wywiadzie [pt] z blogiem the Itiban Comic Shop, José Aguiar, artysta i opiekun konwentu komiksowego Gibicon [pt] opowiadał o wadach i zaletach publikowanie własnych prac:

 A autopublicação impede que o autor fique parado. E que fique à mercê dos interesses de editores que não estão abertos a propostas diferentes. Isso lhe dá liberdade criativa total (…)
Já o tempo e a energia dispendidos na distribuição e no retorno por parte dos pontos de venda é uma desvantagem nesse processo. Não há organização, nem muito respeito com o editor independente (…)

Self-publishing chroni artystę przed pasywnością lub uzależnieniem od decyzji edytorów, którzy nie są otwarci na różne podejścia. Ta forma daje autorom całkowitą wolność twórczą (…) Jednak energia i czas poświęcony na dystrybucję oraz zyski z punktów sprzedaży is wadą w całym tym procesie. Organizacją pozostawia wiele do życzenia i brak jest szacunku do niezależnych edytorów (…)

Finansowanie społecznościowe udowodniło swoją przydatność w niektórych inicjatywach, takich jak kampania duetu artystów Quadrinhos Rasos, którzy pokazali popularne piosenki w formie historyjek ilustrowanych różniących się w interpretacji od ich oryginalnej treści.

A comic strip by Quadrinhos Rasos, a project that presents other views to the lyrics of Brazilian pop songs. Published under a CC BY-NC-SA 3.0 license.

Historia obrazkowa stworzona przez Quadrinhos Rasos – projekt, który prezentuje alternatywną interpretację słów popularnych brazylijskich utworów muzycznych.” (1) Ruszaj, skacz (2) już czas mój przyjacielu (3) bądź mi miłym (4) liczę na Ciebie (5) całą noc (6) tylko opusć mnie na ziemię (7) po wszystkim”. Oparte na piosence “Sobre o tempo” wyk. Pato Fu. Opublikowane na licencji CC BY-NC-SA 3.0

Coraz więcej artystów wykorzystuje finansowanie społecznościowe jako alternatywną drogę finansowania ich projektów. Ta strona [pt] na portalu finansowania społecznościowego Catarse prezentuje przykłady projektów komiksowych, które wybrały taką formę pozyskiwania funduszy, a część z nich już odniosła sukces.

Wpływ brazylijskiego komiksu za granicą

Twórca komiksów Timothy Callahan w kolumnie na Comic Book Resources w 2010 stwierdził, że znaczna część komiksów głównego nurtu w Stanach Zjednoczonych była “wydana w Brazylii. Albo co najmniej narysowana w Brazylii. Jest to stosunkowo duża ilość.” Wydaje się, że większość brazylijskich twórców komiksów, którzy odnoszą sukces na amerykańskim rynku są członkami tej samej agencji artystycznej.

W kolumnie “The Boys from Brazil” (pol. Chłopcy z Brazylii) napisał:

Warto odnotować, że znaczna część wyglądu komiksów głównego nurtu zależy od pojedynczej agencji artystycznej w Brazylii. Interesujący wydaje się również fakt, że kilku najlepszych artystów tworzących komiksy także pochodzi z Brazylii, nawet jeżeli nie ma żadnego związku pomiędzy jednym a drugi.

A zatem. Brazylia. Kopalnia talentów? Urodzajna ziemia dla twórców komiksów? A może maszyna głównego nurtu? Sami możecie zdecydować.

Jest to duża zmiana w porównaniu z sytuacją sprzed kilku dziesięcioleci, kiedy wybicie się w komiksach głównego nurtu nie było czymś zwyczajnym wśród Brazylijczyków.

Nie tylko dla facetów

Przemysł komiksowy jest jednym z historycznie zdominowanych przez mężczyzn, a co za tym idzie, wielu artystów i stowarzyszeń w Brazylii próbuje to zmienić. Na początek, ruszyły blogi, np. Lady's Comics [pt] (pol. Komiks dla Pań), który proponuje inny punkt widzenia, opowiada o “charakterze, autorkach i rysowniczkach.”

W jednej z grup na Facebook'u o nazwie Mulheres nos Quadrinhos (Kobiety w komiksach) [pt] pojawiło się retoryczne pytanie: “kto powiedział, że tylko faceci wiedzą wszystko o komiksach?”. Strona udostępnia historyjki obrazkowe z różnych źródeł, które stworzono z myślą o kobietach.

Picture in the timeline of Mulheres nos Quadrinhos [Women in Comics].

Ilustracja na osi czasu Mulheres nos Quadrinhos [Kobiety w komiksach]. (1) Kobieca samoobrona – krok po kroku (2) przyjmij poważną pozycję (3) pokaż, że zależy Ci na trwałym związku – Kocham Cię, chce być na zawsze obok Ciebie i dać Ci wiele dzieci. (4) obserwuj jak ucieka w panice.

Projekty takie jak Inverna [pt] poszukują produkcji indywidualnych lub zespołowych wśród kobiet w dziedzinie grafiki. We współpracy z kanadyjskim magazynem promują Defrosting Women [pt] (pol. Rozmrażanie kobiety), konkurs, którego celem jest zachęcenia kobiet do pracy w tej dziedzinie.

Ja, ty, oni, my… zespoły i współpraca!

Projekty zespołowe stają się coraz bardziej popularne. Artyści łączą siły z wydawcami, filmowcami, edytorami i innymi twórcami w celu wspólnej pracy, promowania wyjątkowej twórczości i dostarczania różnorodności na rynek. Duże zaangażowania wkłada się również w sam biznes komiksowy, aby ten stał się bardziej opłacalnym do prowadzenia.

Sieć dystrybucyjna wciąż jest przystosowana do materiałów drukowanych. A osiągnięcie szerszej, globalnej publiki przez Internet jest łatwiejsze niż kiedykolwiek. W rezultacie artyści tacy jak Pablo Mayer, Fernando Medeiros czy Diogo César zdecydowali się na formę elektroniczną i razem publikują swoje komiksy na aktualizowanej co tydzień stronie Pocotomics [pt].

Następnym przykładem jest niezależne wydawnictwo Beleléu [pt]. Jego siedziba mieści się w Rio de Janeiro. Wydawnictwo demonstruje efekty współpracy różnych artystów poprzez publikację kalendarza stworzonego przez wiele osób i zatytułowanego Pindura [pt]. Oprócz druku, oferuje również materiały w formie elektronicznej, również w języku angielskim (sprawdź Beleléu Magazine!).

Przyszłość brazylijskiego komiksu

Podczas Narodowego Dnia Komiksu w Brazylii odbyło się kilka uroczystości, między innymi w Fortaleza [pt] albo w Salvador [pt]. Edycja 2013 dobiegła końca. Co teraz czeka świat komiksów w Brazylii?

artykule z 2005 roku, bloger Ubiratan Araújo zastanawiał się nad przyszłością brazylijskiego komiksu:

 “Może w przyszłości Komiks w Brazylii będzie zależał od tego czy my, zagraniczni artyści będą publikować w USA czy nie…”

Czy była to prawda? Odpowiedzi na to pytanie nie znajdziesz w tym artykule, ponieważ, zwyczajnie, nie istnieje jeden prosty przepis na sukces w brazylijskim świecie komiksów. Jedyne, co możemy powiedzieć na pewno to, że tak długo jak brazylijscy artyści będą eksperymentować, przyszłość komiksu nie będzie przesądzona i odkryje przed nami wiele alternatywnych i różnorodnych pomysłów na publikację.

Ten artykuł został napisany przy współpracy z João Miguel Lima.

Rozpocznij dyskusję

Autorzy, proszę Zaloguj »

Wskazówki

  • Wszystkie komentarze są moderowane. Nie wysyłaj komentarza więcej niż raz, gdyż może to zostać zinterpretowane jako spam.
  • Prosimy, traktuj innych z szacunkiem. Komentarze nieprzywoite, obraźliwe lub atakujące inne osoby nie będą publikowane.