Zmiany w brazylijskim prawie karnym umożliwiają więźniom skrócenie wyroków poprzez poświęcanie czasu na czytanie i naukę. Ta inicjatywa, nazywana “Odkupieniem poprzez naukę” (Remição por tempo de estudo po portugalsku), a także “Odkupieniem poprzez lekturę” (Remição pela Leitura), została zatwierdzona w czerwcu 2012 roku, przez prezydent Dilmę Rousseff.

Nowe podejście do więźniów i sposobu w jaki płacą za swoje zbrodnie powoduje, że każda książka, należąca do kanonu brazylijskiej klasyki lub związana z nauką czy filozofią, przeczytana przez osadzonego, skraca jego wyrok o 4 dni, a przy osiągnięciu maksymalnej liczby – 12 książek na rok – daje to w sumie o 48 dni krótszy pobyt w więzieniu.

Podobnie jak uczniowie w szkole, więźniowie muszą udowodnić, że faktycznie przeczytali i przestudiowali wybrane przez siebie książki poprzez pisanie wypracowań. Jednak inicjatywa ta może wydawać się [nieco] dziwna; większość osadzonych w brazylijskich więzieniach nie ukończyło szkoły podstawowej, a ich umiejętności czytania i pisania pozostawiają wiele do życzenia.

Przepełnione więzienie w Brazylii. Zdjęcie Giuseppe Bizzarriego, na licencji Demotix (09/03/2003).

Według danych z raportu Edukacja w brazylijskich więzieniach (Educação nas Prisões Brasileiras) [pt] z 2006 roku, 8% więźniów to analfabeci, a 70% z nich nie ma nawet podstawowego wykształcenia.

Wszystkie z czterech więzień federalnych mają wprowadzić ten program, a więzienia stanowe także mogą to zrobić. Ale czy naprawdę można uzyskać odkupienie poprzez lekturę?

Profesor uniwersytecki Elionaldo Fernandes Julião, w wywiadzie dla strony internetowej Observatório da Educação, mówi, że ów projekt to “wspaniałe osiąginięcie” i dodaje [pt]:

Também é positivo o fato de que, na sociedade, enquanto tem gente que fala sobre o endurecimento da pena, nós temos um grupo que aprova uma lei como essa, que leva em conta que precisamos pensar que esses indivíduos serão reinseridos na sociedade. Embora uns não queiram, um dos objetivos do sistema penitenciário é a reinserção social, está nos princípios da Lei de Execução Penal. Não é só punir, é saber que esse indivíduo voltará para sociedade.

Ten pomysł wywołał dyskusję w mediach społecznościowych, a zmiany [w prawie karnym] znalazły swoich zwolenników i przeciwników. Użytkownik Librarians with Altitude napisał [en] na blogu Readers in the Mist, że uważa, że ta inicjatywa “ma wielki potencjał w odniesieniu do więzień na całym świecie” i zacytował brazylijskiego koordynatora projektu:

“Więźniowie mogą opuścić zakład karny jako osoby lepiej wykształcone, o poszerzonych horyzontach”, powiedział prawnik z São Paulo, André Kehdi, kierujący projektem przekazywania książek więzieniom.

Przepełnione więzienie w Brazylii. Zdjęcie Giuseppe Bizzarriego, na licencji Demotix (09/03/2003).

Autorzy bloga I Love My Kindle dzielą się kilkoma sugestiami [en] z władzami:

Książki muszą mieć odpowiednią liczbę stron. Są takie książki, jak choćby Książka kucharska anarchisty (m.in. opisująca proces konstruowania bomby), które nie powinny znaleźć się na liście.

Raquel Monteiro podzieliła się informacją [o zmianach w prawie karnym] na blogu Letra (D)escrita i jest jedną z tych, którzy podeszli do niej z ostrożnością. Napisała [pt]:

Szczerze mówiąc nie wiem co mam o tym myśleć. Chyba jestem w szoku!

Naruszanie praw człowieka i praw więźniów w Brazylii

Brazylijski rząd spotkał się z silną krytyką ze strony organizacji humanitarnych i pozarządowych z powodu naruszania praw człowieka [en] w miejscowych więzieniach, a brazylijski system penitencjarny uznano za wadliwy [en], bowiem zmusza on więźniów do przebywania w nieludzkich warunkach. Według Nation Master, Brazylia znajduje się na piątym miejscu na świecie [en] jeśli chodzi o liczbę osób przebywających w zakładach karnych, w przypadku tego kraju jest ich 308 tys., wyżej w rankingu są jedynie Stany Zjednoczone, Chiny, Rosja i Indie.

Przepełnione zakłady karne w Brazylii. Zdjęcie Giuseppe Bizzarriego, na licencji Demotix (09/03/2003).

Film dokumentalny, Hate Under the Brazilian Sun [en] (Nienawiść pod słońcem Brazylii), wyreżyserowany i wyprodukowany przez Adele Reeves i Leandro Vilaca, pokazuje system więziennictwa widziany z kilku różnych perspektyw, bowiem twórcy prowadzili rozmowy zarówno z obecnymi, jak i byłymi więźniami, ich rodzinami, strażnikami, policjantami, dyrektorami zakładów karnych, obrońcami praw człowieka i innymi [osobami].

Podczas gdy sprawienie, by więzień stał się lepszym człowiekiem zdaje się być ideałem, sam proces resocjalizacji także nie jest łatwy. Krótki film dokumentalny Barreras (Bariery) [pt], wyprodukowany przez Iemanjá Cinematográfica, ma promować zbieranie funduszy, poprzez platformę crowdfundingową, na wyprodukowanie pełnometrażowego dokumentu o znaczeniu wprowadzenia muzyki i kultury do zakładów karnych, prezentującego osiągnięcia projektu zrealizowanego w więzieniach w Rio de Janeiro i na posterunkach policji w latach 2006-2011:

Ta akcja dotarła do wielu więzień, dawała osadzonym okazję do kontaktu z muzyką. Rezultaty były tak dobre, że zorganizowano wiele projektów powiązanych z powyższym, co zaowocowało ponad 200 pokazami filmów dla więźniów, 20 występami, 14 bibliotekami i wieloma innymi akcjami.

Podobnie jak pożyczki dla rodzin więźniów [en], o których Global Voices informowało we wrześniu 2011, mające na celu zapewnienie im finansowego wsparcia, nowa inicjatywa jest jedną ze składowych działania władz na rzecz wywołania zainteresowania problemem więziennictwa.